بخوانیم تا بدانیم:

«در همهٔ تاريخ، دينی جز اسلام، پيروان خود را پيوسته به نيرومندبودن دعوت نكرد و هيچ دين ديگری در اين زمينه، مانند اسلام موفق نبوده است.»

تاریخ تمدن، ویل دورانت، ج۴، ص۶۲۴. 

اسلام و اروپای فردا:

به نظر من اسلام تنها مذهبی است که استعداد آن را دارد که بتواند با تحولات اعصار مختلف زندگی بشر همگام گردد. 

من راجع به مذهب محمّد پیشگویی می‌کنم که این مذهب را اروپای فردا خواهد پذیرفت، همانطوری که این مذهب به نظر اروپایی‌های امروز قابل قبول گردیده است.

" پیشگویی جرج برنارد شاو- نویسنده و درام نویس بریتانیایی درباره‌ی اسلام "

--------------------------------------------------

 مذهب در آزمایش ها و رویدادهای زندگی بشر_ جان.ر.ایورت_ ترجمه مهدی قائنی  (ج۱ ، ص ۵۰)

آریانیسم/مسیحیان آریوسی؛

تصویر ؛ شورای نیقیه

نیوتون می گفت حق با آریوس (از پدران اولیه کلیسا بود، وی بر این نظر بود که عیسی دارای مقام الوهیت نبوده و در مقامی پایین‌تر از خداوند قرار دارد) است که گفته:

عیسی مسیح به یقین خدا نیست ... عیسی یکی از پیامبران بود که فرستاده شد تا بشریت را به حقیقت فراخواند ولی دینِ ناب او به دست آتاناسیوس (از پدران کلیسا که از الوهیت عیسی دفاع می‌کرد) و هوادارانش به تباهی کشانده شد.

خداشناسی از ابراهیم تا کنون-کرن آرمسترانگ

پی نوشت؛

کنستانتین امپراطور مسیحی روم بود که دین رسمی روم را به مسیحیت تغییر داد وی دستور به قتل هر شخصی که معتقد به تفکرات آریوسی و یا حافظان و کاتبان سخنان او بودند را داد. 

آریوسی ها که به آنان موحدان مسیحی نیز گفته می شود، شاخه ای از مسیحیت بودند که به کشیش مشهور اسکندریه ( آریوس ) منسوب هستند، 

آریوس از پدران اولیه کلیسا محسوب میشود که اعتقاد به تثلیث نداشت، و الوهیت را فقط از آن خداوند می دانست، و ارتباط بین عیسی علیه السلام و خداوند را همچون ارتباط یک شخص عادی با خداوند می دانست.

تفکرات وی و استدلال هایش سبب شد که از همان روزهای ابتدا پیروان زیادی پیدا کند و به مذهب و فرقه ای منشعب از مسیحیت تبدیل شود.

با شروع مخالفت های سایر کشیشان با او، دستور داد که شورای نیقیه تشکیل شود تا نظرات وی را به مشورت بگذارند ( شوری نیقیه نخستین شوری کلیسا بود که در پاسخ به نظر آریوس تشکیل شد ) 

اما نظرات وی در شوری نیقیه رای نیاورد و تمامی تفکرات او کفر آمیز شناخته شد و شوری اعتقادنامه نیقیه را تهیه کرد و هر اعتقاد مخالف آن را باطل دانستند .

اما با وجود هزاران نفر پیرو هرگز نتوانستند حکم اعدام وی را صادر کنند تا اینکه بصورت مخفیانه مسموم گشت و در مرگی عجیب و ناگهانی طحال و کبد و روده خود را بالا آورد و مُرد.

کلیسا این فرصت را غنیمت شمارد و مرگ وحشتناک وی را نتیجه تفکرات الحادی و کفر آمیز او خواند و دستور به پاکسازی مسیحیت از هرگونه تفکرات انحرافی داد که بر اثر آن هزاران نفر مسیحی آریوسی تخت شکنجه قرار گرفتند و همچون مسلمانان اندلس اثری از آنها باقی نماند.

آریوس متولد سال 250 میلادی بود.

برگرفته از کتاب: تاریخچه آریانیسم تالیف انتشارات دانشگاه آکسفورد

مسلمانان،پرچمداران علم؛

ویل دورانت (William James Durant)؛ مورخ، فیلسوف و مستشرق نامدار آمریکایی؛ در باب عظمت علمی مسلمانان مینویسد:

پزشکان مسلمان ۵۰۰ سال تمام [برخی منابع تا ۶۰۰ سال ذکر کرده اند] پرچمدار پزشکی جهان بودند. معماری اروپایی، تجدید رونق سفالکاری هنری در ایتالیا و فرانسه، آهنگری و شیشه گری و نیز طلاسازی ایتالیا و زره بافی و اسلحه سازی اسپانیا، همه را از صنعتگران مسلمان الهام گرفتند!

منبع: ویل دورانت؛ تاریخ تمدن؛ ج۴؛ ص۳۲۲

___________________

پیشرفت علم شیمی، حاصل فعالیت علمی مسلمانان بود

جرجی زیدان (Jurji Zaydan) ، ادیب و نویسنده نامدار مسیحی، می نویسد:

مسلمانان نخستین مردمی بودند که موضوع تقطیر، ذوب، تبلور، میعان و تصعید را دانستند و کیمیای قدیم [دیدگاه غلط نسبت به علم شیمی] را به آن معنی که قدماء تصور میکردند، موهوم و بی‌اساس اعلام داشتند! [یعنی تفکرات باطل در حوزه علم شیمی را رد کردند] 

منبع: تاریخ تمدن اسلام؛ جرجی زیدان؛ ص۶۰۶

_______________________

مسلمانان پایه گذار علومی چون شیمی آزمایشی؛ فیزیک؛ جبر؛ علم حساب به مفهوم امروز؛ مثلثات فضایی؛ زمین شناسی و جامعه شناسی

زیگرید هونکه (Sigrid Hunke) ، می نویسد:

تمدن اسلامی که به وسیله اعراب شروع شد نه تنها یونان را از نابودی و فراموشی نجات داد؛ نظم بخشید و به اروپا داد؛ بلکه مسلمانان پایه گذار علومی چون شیمی آزمایشی؛ فیزیک؛ جبر؛ علم حساب به مفهوم امروز؛ مثلثات فضایی؛ زمین شناسی و جامعه شناسی بودند. تمدن اسلامی تعداد زیادی کشفیات و اختراعات مهم در هر شاخه از علوم تجربی داشته است که بعدها اکثر آنها را نویسندگان اروپایی دزدانه به حساب خودشان گذاشتند و به مغرب زمین هدیه کردند بطور کلی این مسلمانان بودند که جای پا برای اروپا باز کرد تا منجر به شناخت قوانین طبیعت و تفوق و کنترل آن گردد. 

منبع: فرهنگ اسلام در اروپا؛ زیگرید هونکه؛ ص ۳۱۱ و ۳۱۲

فرهنگ و تمدنی بی همتا در تاریخ؛

هووارد آر ترنر می‌گوید: 

«هنرمندان، دانشمندان،پادشاهان و رعایای مسلمان دست به دست هم، فرهنگ وتمدن بی‌همتایی را به وجود آورده‌اند، که تمام جوامع و انسان‌های دیگر کشورها، به شکلی مستقیم و غیر مستقیم، تحت تأثیر آن قرار گرفته‌اند.»

 Howard R. Turner (1997), Science in Medieval Islam, p. ۲۷۰ (book cover, last page), University of Texas Press, ISBN 0-292-78149-0

فاتحان مسلمان ایرانیان را مجبور به تغییر دین نکردند؛

فاتحان مسلمان علیرغم جنگی که با قوای نظامی ساسانیان داشتند، اما آنها را مجبور نکردند که مسلمان شوند، بلکه آنها با دادن جزیه در کنف حمایت حکومت اسلامی قرار داشتند و به زندگی و کسبُ کار و دین خود بودند. چه بسا عده ای تصور کنند که جنگجویان اسلام اقوام و ممالک مفتوحه را در انتخاب یکی از دو راه مخیّر می ساختند: اول قرآن، دوم شمشیر، ولی این تصور صحیح نیست زیرا گبر و ترسا و یهود اجازه داشتند آیین خود را نگاهدارند و فقط مجبور به دادن جزیه بودند و این ترتیب کاملا عادلانه بود، زیرا اتباع غیر مسلم(=غیر مسلمان) خلفاء از شرکت در غزوات و دادن خمس و زکات که بر امت پیامبر فرض بود، معافیت داشتند. در کتاب فتوح البلدان البلاذری در صفحه 69 نوشته است: «هنگامیکه یمن بیعت نمود پیامبر عده ای را به آنجا فرستاد تا مردم را به احکام و آداب شریعت اسلام آشنا سازند و از کسانیکه اسلام می آورند خمس و زکات مقرره را بخواهند و از آنانکه به آیین مجوس و مسیح و یهود باقی می ماندند جزیه بگیرند. در مورد همان نیز ابو زید را فرمان داد که از مسلمین وجوه بریه و از مجوس جزیه بستاند(صفحه77). در بحرین مرزبان ایرانی و برخی از هموطنانش به آیین اسلام گرویدند ولی دیگران به کیش زرتشت باقی ماندند و هر فرد بالغ و رشید "یک دینار" بطور سرشمار جزیه می داد. در صفحه 79 چنین میگوید: مجوس و یهود مخالف اسلام بودند و ترجیح میدادند مالیات سرانه بدهند و ریاکاران عرب می گفتند: پیامبر مدعی است که جزیه فقط از اهل کتاب گرفته میشود و حال آنکه از قوم مجوس و هجر نیز که اهل کتاب نیستند، جزیه پذیرفته شده است. آنگاه این آیه نازل شد: «انّ الذین آمنوا و الذین هادوا و الصابئین و النصاری و المجوس و الذین اشرکوا ان اللّه یفصل بینهم یوم القیمه ان اللّه علی کل شیء شهید».

پیمانیکه میان حبیب بن مسلمه و اهالی دبیل واقع در ارمنستان منعقد گردید بدین مضمون است: «به نام خداوند بخشنده مهربان، این نامه ایست از حبیب بن مسلمه به اهالی دبیل و نصاری و مجوس و یهود اعم از حاضرین و غائبین. سوگند که حفظ جان و مال و معابد و کنائس و دیوار شهرها را تضمین میکنم. شما در امان هستید و بر ما فرض است که این پیمان را تا زمانیکه شما رعایت کنید و جزیه و حق الارض بپردازید ما نیز از روی وفاداری و ایمان رعایت کنیم. خداوند گواه است و گواهی او کافیست». چنانکه از کتاب بلاذری بر می آید(صفحه 267) عمر رضی الله عنه تردید داشت که با مجوس چگونه باید رفتار کند، لکن عبدالرحمن بن عوف رضی الله عنه برپاخاست و فریاد برآورد که: گواهی میدهم که رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود با آنها همانند اهل کتاب رفتار کنید. سنوا بهم سنه اهل الکتاب غیر ناکحی نسائهم و لا آکلی ذبائحهم.

اما برخورد مسلمین در فتوحات با کفار حربی و پیمان شکنان که برای کشتن مسلمانان و نابودی اسلام  عمل میکردند چگونه بود ? سکنه شهرهایی که در برابر مسلمین مقاومت میکردند و گزینه جنگ را انتخاب می نمودند و دو گزینه صلح آمیز جزیه و یا اسلام آوردن را نمی پذیرفتند، و آن عده ای که نخست تسلیم می شدند و سپس شورش میکردند اینگونه بود که شورشیان کشته میشدند و زنان و کودکانشان اسیر میشدند، کما اینکه آنها هم از مسلمانان می کشتند، ولی بنظر نمی رسد که زرتشتیان مورد آزار و اذیت قرار گرفته باشند و اسلام به زور به ایرانیان تحمیل شده باشد، این مسئله را پرفسور آرنولد استاد دارالفنون علیگره در کتاب نفیس خود درباره تعلیمات اسلام به وجه بسیار خوبی ثابت نموده است. آرنولد به بی تابی موبدان بی گذشت زرتشتی اشاره میکند و میگوید موبدان نه تنها نسبت به علماء سایر ادیان بلکه در برابر کلیه فرق مخالف(دین حکومتی) ایران از جمله مانویان و مزدکیان و مسیحی گنوستیک و امثالهم تعصب نشان میدادند و بدین سبب بشدت مورد بی مهری و نفرت جماعات زیادی قرار گرفته بودند. رفتار ستمگرانه موبدان نسبت به پیروان سایر مذاهب و ادیان سبب شد که درباره آیین زرتشت و پادشاهانی که از مظالم موبدان حمایت میکردند حس بُغض و کینه شدید در دل بسیاری از ایرانیان برانگیخته شود.

منبع:

تاریخ ادبی ایران، پرفسور ادوارد براون، جلد اول، ترجمه تخشیه و تعلیق از علی پاشا صالح استاد دانشگاه تهران، نشر کتابخانه ابن سینا، تهران 1335، صفحه 297 تا 299

اسلام در آفریقا:

مورخ انگلیسی، توماس آرنولد  به بررسی گسترش اسلام در آفریقا پرداخته و می‌گوید:

«بدون شک موفقیت اسلام در آفریقای سیاه اساسا به نبودن هرگونه احساس حقیر شمردن سیاهان وابسته بود. در حقیقت واضح است که اسلام با سیاهان هرگز به عنوان یک طبقهٔ پست برخورد نکرد، چنانکه متاسفانه بسیاری اوقات در جهان مسیحی اتفاق افتاد. سیاه‌پوستِ مسیحی شده به این احساس گرایش دارد که اروپایی‌های هم‌دینش به نوعی از تمدن تعلق دارند که با طبایع او در زندگی هم‌خوانی ندارد، اما با این حال در جامعهٔ اسلامی احساس می‌کند تعلق و آرامش و اطمینان بیشتری به آن دارد…».

[ توماس آرنولد، الدعوه إلی الإسلام (۳۹۴، ۳۹۵).]

زرتشتیان هم باور به "امر"به معروف دارند!

در بند دهم از هات سی و چهارم، که پیروان راستی باید ناراستان را به راه درست وادار کنند. تا پس از ره یافتن متوجه حقیقت شوند. عین عبارت :

« فرد دانا و خردمند با آگهی از دانش خدایی چون هسته ی مرکزی حقیقت و راستی باید تبه کاران و نادانان را به پیروی از نیک اندیشی و نیک گفتاری و نیک کرداری وادارند و بی گمان آنان پس از شناخت راه راست و درست همه به سوی خدا روی خواهند آورد.»

 گاتها ، ترجمه موبد شهزادی ، هات 34 بند 10

جنگ مغولان با کُردهای قریشی:

مغولان در پیشروی های خود در مناطق کردنشین (در ترکیه امروزی)به دره ‏اى سرازیر شدند که نزدیک طنزه بود و آن جا را وادى القریشیه مى‏ خواندند که در آن قومی از کُردهای مسمی به قریشی ساکن بودند قریشیه آب‏ هاى روان و باغهاى بسیار داشت و راهى که‏ بدان جا می رسید باریک و سخت بود مردم قریشیه با مغولان جنگیدند و آنان را از پیشروى باز داشتند و از زادگاه خویش دفاع کردند. از هر دو سو مردان بسیارى کشته شدند و در نتیجه پایدارى و ایستادگى مردم قریشیه، مغولان بى‏ اینکه از تاخت و تاز خود نتیجه ‏اى بگیرند بازگشتند.

----------------------------------------------------------------------------------

مفرج الکروب فی أخبار بنی أیوب، ج4، ص 325- 326. و نهایة الأرب فی فنون الأدب، ج27،ص343. و  تاریخ کامل بزرگ اسلام و ایران، ج33، 151- 152.

عوامل پیروزی اسلام:

عَفیف طَبَّارَه به نقل از دکتر گوستاولویون در کتاب تمدن غرب می نویسد:

وقتی در مورد فتوحات عرب و عوامل پیروزی های ایشان به بحث و بررسی می پردازیم، خواننده به خوبی متوجه می شود، که عامل انتشار و گسترش قرآن قدرت و زور نبوده است. به حقیقت عرب ها ملت های مغلوب را در رعایت اصول و شعایر دینشان آزاد می گذاشتند. اگر بعضی اوقات برخی از قبایل و شعوب نصرانی به تمامی به اسلام روی می آوردند و اسلام را به جای مسیحیت انتخاب می نمودند، و زبان و لغت عربی را به عنوان زبان رسمی خود بر می گزیدند، همه به خاطر این بود که عرب های فاتح و پیروز، به عدالت و مساوات متصف بودند، که مردم نظیر آنها را ندیده بودند، به خاطر این بود که اصول و مبادی اسلام به اندازه ای سهل و ساده و قابل فهم بود،که هیچ دین دیگری دارای چنین امتیازی نبود.

منبع:عفیف عبدالفتاح طباره، روح الدین اسلامی، چاپ اول، ترجمه ابوبکر حسن زاده (سقز: انتشارات محمدی، 1375ش) ص710 - 711.

اعدام تازه مسلمانان و غارت اموالشان در آیین زرتشت:

پرسش ۲۵:

مردی که از دین زرتشتی به اسلام تغییر مذهب دهد آیا ما یملکی (اموالی) که در دورانی که دین زرتشتی داشت و به او متعلق بود اکنون هم که مسلمان شده به او تعلق می گیرد یا خیر؟ اگر کسی آن اموال را غصب کند آیا قانونی خواهد بود؟ اگر نه، آن اموال به کدام مرجع باید ارجاع شود.

پاسخ ۲۵:

اگر در پرسش مطروحه نکته تلویحی دیگری نهفته نیست که مستلزم پاسخ دیگری باشد، کسى که دینش را تغییر داده و از زرتشتى به اسلام گراییده، در دم مرتکب گناه تناپوهل شده است. 
اگر در دوران یک سال به دین اصلى اش "زرتشتى" برنگردد، به مجرد خاتمه سال سزایش مرگ خواهد بود.
هر مال و ثروت و در آمدى که در زمان زرتشتى بودنش داشته تابع "قانون انسان هاى بدوى" مى گردد.
قانون انسان هاى بدوى این است که:
هر زرتشتى که به آن اموال قبل از همه دست یافت، صاحب آن خواهد شد.
اگر براى شخص غاصب این امکان باشد که آن را در تصاحب خود نگاه دارد و به آن مسلمان شده پس ندهد، غاصب، محقّ است که آن را براى خود نگاه دارد.
اگر غاصب قادر نباشد که آن را براى خود نگاه دارد باید آن را به کسى که در زمان زرتشتى بودنش صاحب آن بوده، پس بدهد.

روایت اِمید اَشَوَهیشتان، ترجمه: نزهت صفای اصفهانی، تهران، نشر مرکز، چاپ اول، ۱۳۷۶، ص ۱۶۸ ـ ۱۶۹.

تصاویر از منبع:

دریافت تصویر اول

دریافت تصویر دوم

دریافت تصویر سوم

عاقبت ارتداد از دین زرتشت یا به کوردی دین زردشت:

در زمان یزدگرد دوم موبدى بسیار دانا بود، که از فرط تبحر در امور فقهى او را همگ دین لقب داده بودند. این مرد مکرر نصاراى ارمنستان را بعقوبت و فشار مبتلا کرد و عاقبت چنان از استوارى و ثبات عیسویان متأثر شد، که کیش نصارى گرفت. 

بنابر روایت الیزئوس، ناظر ارزاق، که ریاست انجمن تحقیق و تفتیش دینى را داشت، چون از این واقعه آگاه شد، ترسید که به مسئولیت خود خون یکى از روحانیان بزرگ را بریزد، قصه را بشاهنشاه عرض کرد. شاه فرمود تدبیرى کن تا مردم آن ناحیه موبد را متهم بخیانت نسبت بسلطنت نمایند وى چنین کرد و آن موبد گرفتار و محکوم به مرگ بوسیله گرسنگى شده، در بیابانى دور و بی آب و علف جان سپرد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ایران در زمان ساسانیان، آرتور کرستین سن، ترجمه رشید یاسمى، تهران: دنیاى کتاب، چاپ ششم، 1368، ص 420.

دریافت عکس نوشته
حجم: 236 کیلوبایت

پیشینه فوق العاده علمی مسلمانان:

هنگامی که نشر اسلامی در اوج خود قرار داشت، عناوین جدیدی که در یک سال منتشر می‌شد

 بیش از چیزی بود که امروزه در نیویورک منتشر می‌شود.

-------------------------------------------------

مارک گراهام _ نویسنده‌ی آمریکایی، مولف کتاب «چگونه اسلام دنیای جدید را به وجود آورد».

تاثیر آموزه های عبادی اسلام بر دانش اخترشناسی:

فیزیکدان خداناباور و برنده نوبل فیزیک سال ۱۹۷۹ پرفسور استیون واینبرگ در خصوص تاثیر قسمی از آموزه‌های عبادی دین اسلام بر پیشرفت علم اخترشناسی می‌گوید:

‌ " پژوهش‌های اخترشناختی برای مقاصدی به کار برده می‌شدند که در آن‌ها نتایج باید دقیق می‌بودند، از جمله در تدوین تقویم‌ها، اندازه‌گیری فواصل روی زمین، معلوم ساختن زمان دقیق روز برای ادای نمازهای روزانه و تعیین قبله، جهت مکّه، که نماز گزاران باید رو به آن بایستند و نماز بخوانند. "

.

تاریخ علم,تبیین جهان هستی/نوشته‌ی استیون واینبرگ/ترجمه‌ی جمیل آریایی/ص ۱۲۲

نقش مسلمانان در گسترش دانش و دانشگاه ها:

فیلیپ آدلر « Philip Adler» در کتاب «تمدن‌های عالم» می‌گوید:

1«دانشگاه مخلوق مسلمانان است. قدیمی‌ترین دانشگاه دنیا که هنوز هم به منزله‌ی نهاد آموزش عالی فعالیت می‌کند دانشگاه قاهره است که روحانیان مسلمان در سده‌ی نهم میلادی / دوم هجری قمری آن را به عنوان حوزه‌ی مطالعات دینی پی ریزی کردند. مدت‌ها پیش از آنکه نام ارسطو و افلاطون به گوش مسیحیان غربی برسد، مسلمانان در خاورمیانه ارزش یافته‌های علمی یونان کلاسیک را تشخیص دادند و در حفظ و گسترش آن کوشیدند. طالبان فلسفه و علومِ متنوع دیگر در آکادمی‌های بغداد و سایر مراکز اسلامی گرد می‌آمدند و در تحریرات استادان یونانی مداقه و بحث می‌کردند. ... علمای اسلام عظمت فکری ارسطو را به اتباع مسیحی خود در اسپانیا منتقل کردند که به نوبه‌ی خود آن را در سده‌های دوازدهم و سیزدهم به سایر مسیحیان ساکن اروپا انتقال دادند. سهم مسلمانان در پیشرفت علم، گزینشی اما مهم بود. دنیای اسلام در زمینه‌ی علوم پزشکی از تمام جنبه‌های این علم در تمدن مغرب زمین بسیار جلوتر بود. مخصوصاً باید از داروسازی و فیزیولوژی و کالبدشناسی و بالاتر از همه در چشم پزشکی و علوم بصری به‌عنوان نقاط قوت طب اسلامی یاد کنیم. در زمینه‌ی جغرافیا نویسندگان عرب و ایرانی و سیاحان اطلاعات فراوانی درباره‌ی دنیای شناخته شده و دنیایی که تا آن زمان اطلاعاتی از آن در اختیار نبود، فراهم آوردند و در پیشرفت این علم سهم مهمی بازی کردند. مسلمانان در زمینه‌ی نجوم و احکام نجوم سنت‌های نظاره‌گری دقیق و میراث دانشمندان خاور نزدیک را قوت بخشیدند و گستراندند. در حوزه‌ی ریاضیات، نظام عددی هند باستان را بسط دادند و منطقی کردند و "ارقام عربی" را ساختند که هنوز هم کاربرد جهانی دارد؛ همچنین مفهوم جبر و نظام ده دهی را به دنیای غرب هدیه کردند. ابن سینا، طبیب و دانشمند عالیقدر، از برجسته‌ترین عالمان دنیای اسلام، در اروپای قرون وسطا صاحب منزلت بود؛ از زمره‌ی علمای دیگر در زمینه فلسفه باید از الکندی و  ابن رشد و در زمینه‌ی ابداعات جراحی و طب از زهراوی یاد کنیم.» [1]

2«طب اسلامی بسیار پیشرفته‌تر از روش‌های طبی در اروپای قرون وسطا بود؛ به رغم خصومت میان مسیحیت و اسلام، اطبای عرب مکرر برای تدریس به اروپا دعوت می‌شدند. پزشکان مسلمان خاصه در جراحی چشم و قطع اندام مهارت داشتند.»

پی‌نوشت‌ها

[1] تمدن‌های عالم، فیلیپ جی آدلر، ترجمه محمدحسین‌آریا، (تهران: امیر کبیر، چاپ دوم، 1387)، ج1، ص 235.

[2] منبع قبل، ج1، ص 235.

علم و دانش زنان مسلمان:

ستیتة محاملی بغدادی، فقیه، عالم و ریاضی دان برجسته (رحمها الله):

وی محدث، فقیه، عالم و حافظ کتاب الله "قرآن کریم" بود، و در علم ریاضیات، به ویژه در علم حساب و فرائض (علم تقسیم ارث بر ورثه) سرآمد گردید.

امام خطیب بغدادی (رحمه الله) می‌گوید:

"او قرآن و نیز فقه بر مذهب شافعی و فرائض و حساب و نحو و علوم دیگر را حفظ نمود و زنی بخشنده بود، بسیار صدقه می داد، اهل خیر بود و حدیث از وی به نگارش درآمده است." [۱]

حافظ ابن کثیر (رحمه الله) درباره‌ی او اظهار داشته است:

"قرآن را خواند و فقه و فرایض و حساب و نحو و... را حفظ نمود، و از عالم‌ترین افراد زمان خود به مذهب شافعی بود." [۲]

امام صفدی (رحمه الله) نیز درباره‌ی وی می‌گوید:

"امة الواحد دختر قاضی ابوعبدالله حسین بن اسماعیل محاملی، از پدرش و اسماعیل وراق و عبدالغافر بن سلامه روایت نموده و قرآن را حفظ کرد و در مذهب شافعی به فقاهت رسید و در علم فرائض و علوم زبان عربی و دیگر علوم اسلامی به شهرت رسید، و حسن بن عبدالله بن خلال و دیگران از او روایت نموده‌اند. و او مادر قاضی ابوالحسین محمد بن احمد بن قاسم محاملی و نامش سُتیته است، که برقانی گوید: او به همراه ابوعلی ابن ابوهریره فتوا می‌داد، و در ماه رمضان سال ۳۷۷ وفات یافت." [۳]

بنت المحاملی به مقام فتوادادن رسیده بود، امام ذهبی (رحمه الله) گوید:

"دختر محاملی، أمة الواحد دختر حسین، عالم، فقیه ومفتی بود، او نزد پدرش فقه آموخت و از وی و اسماعیل وراق و عبدالغافر حمصی روایت کرد. قرآن و نیز فقه شافعی را حفظ نمود و در علم فرایض و علوم زبان عربی سرآمد شد. نامش ستیته است... و دیگران گفته‌اند: از فقیه‌ترین افراد بود." [۴]

پی‌نوشت‌ها:

[۱] تاریخ بغداد، الخطیب البغدادی (۴۶۳ ه‍ــ)، دار الکتب العلمیة، ج ۱۴، ص ۴۴۳

[۲] البدایة و النهایة، ابن کثیر الدمشقی (۷۷۴ ه‍ــ)، دار الفکر، ج ۱۱، ص ۳۰۶

[۳] الوافی الوفیات، صلاح الدین الصفدی (۷۶۴ ه‍ــ)، دار إحیاء التراث، ج ۹، ص ۲۲۱

[۴] سیر أعلام النبلاء، شمس الدین الذهبی (۷۴۸ ه‍ــ)، مؤسسة الرسالة، ج ۱۵، ص ۲۶۴