هر ملتی (و جامعه ای) که مردانش از "غیرت" بهره‌مند باشند
زنان آن جامعه نیز (در نتیجه) از عفت و پاکدامنی بهره‌مند خواهند بود.
الراغب الأصفهاني :
قيل: كلُّ أمة وضعت الغَيْرة في رجالها وضعت العفة في نسائها.
الذريعة إلى مكارم الشريعة،ص ۳۴۷
پ ن ۱ :غیرت :به زبان ساده عبارتست از حس و قوت حمایت نسبت به هرآنچه که برای فرد اهمیت ویژه دارد.
پ ن ۲ :ضمن ضرورت فهم معنای درست این ویژگی،می‌توان درک کرد کسانی که مخالف وجود این خصلت در مردان هستند چه مقاصدی را دنبال می کنند.
' عُثمانُ بنُ عَفّان ـ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ ـ :
اگر دلهای ما پاک می بود
از کلام پروردگارمان سیر نمی شدیم
و من ناپسند می دانم که روزی بر من بگذرد درحالیکه قرآن را نگاه (تلاوت) نکرده باشم.
" لَوْ أَنَّ قُلُـوبَنا طَهُـرَتْ ما شبِعـنا مِـنْ ڪـلامِ رَبِّنـا ،
وَإِنّـي لأڪـرَهُ أَنْ يـأتـيَ علَـيَّ يَـومٌ لا أَنـظُرُ في المُصحَفِ ".
شُعَب الإيمان ، للبيهقي | ٢١٤٩
گفته شده :
"هر منطقه‌ای که چهار چیز در آن باشد ساکنانش از بلا و مصیبت در امان خواهند بود:
۱. حاکم عادلی که ستم نمی‌کند
۲. عالمی که بر راه و روش هدایت است
۳. پیرانی که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و به طلب علم و قرآن تشویق می‌نمایند
۴. و زنان‌شان پوشیده باشند و خودآرایی جاهلیت نخستین را در پیش نگیرند".
[الجامع لأحکام القرآن از امام قُرطُبي رَحِمَهُ الله (۷۶/۵)]
قيل : كل بلدة يكون فيها أربعة فأهلها معصومون من البلاء : إمام عادل لا يظلم ، وعالم على سبيل الهدى ، ومشايخ يأمرون بالمعروف وينهون عن المنكر ويحرضون على طلب العلم والقرآن ، ونساؤهم مستورات لا يتبرجن تبرج الجاهلية الأولى .
از ابوداود السِّجِستاني رَحِمَهُ الله پرسیده شد:
- بعد از شما با چه کسی هم‌نشینی کنیم؟
- گفت : کتاب ها .
سُئِلَ أبو داود السجستاني فقيل له: من تأمرنا أن نُجالِس بعدك؟ قال: الكتب!
' الفوائد المنتخبة ، لابن بشكوال ٤١٣ | ١
«گروهی از اهل مدینه زندگی می‌کردند و نمی‌دانستند که معاششان از کجا می‌رسد. وقتی علی بن حسین رَحِمَهُ الله وفات کرد، دیگر آنچه شبانه برایشان آورده می‌شد را نیافتند!»
منظور از علي بن حسين : امام زین العابدین،سجاد رَحِمَهُ الله هستند.
عن محمد بن إسحاق : كان ناس من أهل المدينة يعيشون ، لا يدرون من أين كان معاشهم ، فلما مات علي بن الحسين فقدوا ذلك الذي كانوا يؤتون بالليل .
[سير أعلام النبلاء،ج ٤، ص ٣٩٣]
الشَّعبي رَحِمَهُ الله :
هرگاه چیزی شنیدی ؛ بنویس‌اش
اگرچه بر روی دیوار .
پ‌ن؛ کنایه از اهمیت نوت برداری از موارد مهم.
" إِذَا سَمِـعْـتَ شَيْـئـاً ؛ فَاڪْتُـبْـهُ ، وَلَـوْ فِـي الْحَـائِـطِ ".
العـلـمـ لأبـي خيثـمة، صـ | ٣٤
ابن عُیَینَة رَحِمَهُ الله :
هرگز دعا را ترک نکنید،عیوب و گناهانتان مانع دعا کردنتان نشود،الله متعال دعای ابلیس که شرورترین مخلوقات است را اجابت نمود:
﴿قَالَ أَنظِرنِي إِلَىٰ يَومِ يُبعَثُونَ - قَالَ إِنَّكَ مِنَ ٱلمُنظَرِينَ﴾
(ابلیس) گفت: پروردگارا! پس مرا تا روزی‌که (دوباره) برانگیخته می‌شوند، مهلت ده. (الله) فرمود: همانا تو از مهلت یافتگانی.
[الحِجر: ٣٧-٣٦]
پی نوشت ؛ هدف تشویق به دعا و اجتنباب از یاس و نا امیدی ست.
لا تتركوا الدعاء، ولا يمنعكم منه ما تعلمون من أنفسكم، فقد استجاب الله لإبليس وهو شر الخلق، قال:{قَالَ أَنظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ . قَالَ إِنَّكَ مِنَ المُنظَرِينَ}(الحجر:٣٧ - ٣٦).
شُعَب الإيمان(٢ /٥٣)
امام ذهبی رَحِمَهُ الله در «معجم محدثین» خویش، بیوگرافی بسیار مختصری از خود آورده و در نهایت فرموده است:
...وَجَمَعَ تَوَالِيفَ , يُقَالُ مُفِيدَةٌ , وَالْجَمَاعَةُ يَتَفَضَّلُونَ وَيثْنُونَ عَلَيْهِ، وَهُوَ أَخْبَر بِنَفْسِهِ و بنَقصِه فِي الْعِلْمِ و العَمَل، وَاللَّهُ الْمُسْتَعَانُ وَلَا قُوَّةَ إِلَّا بِهِ، وَإِذَا سَلِمَ لِي إِيمَانِي فَيَا فَوْزِي.
«تألیفاتی جمع کرده که گفته می‌شود مفید هستند، و جماعت به او لطف داشته و مدحش می‌کنند حال آنکه او از میزان نقصان علم و عمل خود آگاه تر است، والله المستعان ولا قوة إلا به، همین که ایمانم برایم سالم بماند، رستگاری بزرگی است!»
المعجم المختص بالمحدثين،ص ۹۷
دعای بسیار زیبای امام زین العابدین رَضِيَ اللهُ عَنهُ :
- [خداوندا] تنها تويى كه در دشوارى‌ها و گرفتارى‌ها خوانده می شوی،و در پيشامدهاى ناگوار تنها تو پناهگاهی
بلاهای سخت و دشوار از انسان دور نمی‌شود، مگر آنچه را که تو دور کنی؛ و از گره‌های رنج‌آور، چیزی گشوده نمی‌شود، مگر آنچه را تو بگشایی!
أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ ، وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِي الْمُلِمَّاتِ ، لَا يَنْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ ، وَ لَا يَنْكَشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا كَشَفْتَ.
[صحیفه سجادیه]
همسر فرعون، آسیه رَضِيَ اللهُ عَنها گفت:
{رَبِّ ابْنِ لِي عِندَكَ بَيْتاً فِي الْجَنَّةِ}
یعنی:
«پروردگارا! برای من نزد خود خانه‌ای در بهشت بنا کن!»
[التحريم: ۱۱]
ابن کثیر رَحِمَهُ الله می‌گوید:
«قال العلماء: اختارت الجار قبل الدار.»
علما فرموده‌اند: ایشان همسایه را پیش از خانه انتخاب کرده است.
تفسير ابن كثير، الناشر: دار طيبة، ج ۸، ص ۱۷۲
ابن اسحاق -رَحِمَهُ الله- گوید:
«قاسم بن محمد -رحمه الله تعالی- را دیدم که نماز خواند، سپس یک اعرابی نزدش آمد و پرسید: چه کسی عالم‌تر است، تو یا سالم؟
فرمود: سبحان الله!
ابن اسحاق -رحمه الله- توضیح می‌دهد که او کراهت داشت بگوید من عالم‌ترم، زیرا تزکیه (تایید خود/خود ستایی) می‌بود. همچنین کراهت داشت که بگوید سالم عالم‌تر است، زیرا چنین نبود و دروغ به حساب می‌آمد!»
عن ابن إسحاق قال: رأيت القاسم بن محمد يصلي، فجاء أعرابي فقال: أيما أعلم أنت أم سالم؟ فقال: سبحان الله، كل سيخبرك بما علم، فقال: أيكما أعلم؟ قال: سبحان الله، فأعاد، فقال: ذاك سالم، انطلق، فسله، فقام عنه. قال ابن إسحاق: كره أن يقول: أنا أعلم، فيكون تزكية، وكره أن يقول: سالم أعلم مني فيكذب. وكان القاسم أعلمهما.
سير أعلام النبلاء، ج ۵، ص ۵۶
الأَوزاعي رَحِمَهُ الله :
صداقت را پیش از علم بیاموز!
«تعلَّم الصِّدق قبل أن تتعلَّم العلم!»
شمس‌الدين الذَّهَبي رَحِمَهُ اللهُ تعالی:
نادان رتبه (و جایگاه) خود را هم نمی‌شناسد، چطور مرتبه‌ی دیگران را خواهد شناخت؟!
«الجاهل لا يعلم رتبة نفسه، فكيف يعرف رتبة غيره؟!»
سير أعلام النبلاء، الناشر: مؤسسة الرسالة، ج ۱۱، ص ۳۲۱
مَسروقُ بنُ الأَجدَع رَحِمَهُ الله :
برای جهل یک فرد همین بس که از دانش خود،دچار عُجب و خودشیفتگی گردد
و برای علم اش همین بس که از الله بترسد.
بِحَسْبِ الْمَرْءِ مِنَ الْجَهْلِ أَنْ يَعْجَبَ بِعِلْمِهِ
وَبِحَسْبِهِ مِنَ الْعِلْمِ أَنْ يَخْشَى اللَّهَ
[ مصنف ابن أبي شيبة ٣٦٠٢٣ ]
«تفوق غرب درین برخورد مستمر جز تفوق اسلحه اش که علم و فرهنگ اوست سببی ندارد »
«اگر دنیای اسلام می خواهد درین معرکۀ مخفی هم دست کم بقدر معرکۀ قدیم پیروزی بیابد، چاره یی جز آن ندارد که در «نوع اسلحۀ» خویش تجدید نظر کند، و بر اساس علم و فرهنگ گذشتۀ خویش – نه آنچه کورکورانه از غرب گرفته است – بنای علم و فرهنگ تازه یی بگذارد. سابقۀ تمدن و فرهنگ هزار سالۀ گذشته اش که بی شک در تاریخ انسانیت نقش مؤثری داشته است نشان می دهد که این کار برای وی شدنی است – زود یا دیر»
«اکنون همه چیز بشارت می دهد که قلمرو اسلام بار دیگر از آن شوق و هیجان مقدس مشتعل خواهد شد.»
[دکتر زرینکوب - کارنامه اسلام،انتشارات شرکت سهامی انتشار،تهران ۱۳۴۸ هجری شمسی،شماره ۱۰۰،صفحه ۱۱]
امام ابن شهاب الزُّهري رَحِمَهُ الله :
علم (همچون) خزانه است که پرسش نمودن ، (درب) آن را باز می کند
و همانا ، فراموشی و ترک مذاکره باعث از دست دادنش می شوند.
إنما العلم خزائن وتفتحه المسألة ، وإنما يذهب العلم النسيان وترك المذاكرة .
[تاريخ ابن أبي خيثمة ٣٨٨]
رومی‌ها صحابی بزرگوار، عبدالله بن حُذافه و یارانش رَضِيَ اللهُ عَنهُم را اسیر کردند...
پادشاه آن‌ها به عبدالله گفت: از دین خود برگرد و نصرانی ( مسیحی ) شو تا من تو را در حکومت خود شریک گردانم و دخترم را به ازدواج تو در آورم.
عبدالله گفت: اگر تو همه‌ی حکومت خود را به من بدهی، از آيین محمد (صَلّی اللهُ عَلَیهِ وَ سَلَّم) بر نمی‌گردم.
پادشاه گفت: پس من تو را به قتل می‌رسانم.
عبدالله گفت: اشکالی ندارد.
آن‌گاه به تیراندازان، دستور داد به سوی او شلیک بکنند، ولی او را هدف قرار ندهند. و در همین حال او را به آيین مسیحیت دعوت می‌دادند. عبدالله نمی‌پذیرفت. سپس پادشاه دستور داد تا اسیری از مسلمانان را بیاورند و جلوی چشم حذافه داخل آب جوش بیندازند. آن‌ها مردی از مسلمانان را آوردند و داخل آب جوش انداختند، دیری نگذشت که جز استخوان‌هایش چیزی باقی نماند. آن‌گاه دوباره آيین نصاری را به او پیشنهاد کردند، اما عبدالله نپذیرفت. سپس پادشاه دستور داد تا عبدالله را به داخل آب جوش بیندازند.
وقتی آن‌ها او را از زمین بلند کردند، به گریه افتاد.
پادشاه که فکر می‌کرد ترسیده است، دستور داد تا دوباره او را برگردانند و گفت: چرا گریه می‌کنی؟
عبدالله گفت: به این خاطر گریه می‌کنم که فقط یک جان دارم، ای کاش به اندازه‌ی موهای بدنم جان می‌داشتم و همه را یکی بعد از دیگری در راه الله از دست می‌دادم.
در بعضی روایات آمده است که او را تا چند روز زندانی کردند و آب و آذوقه ندادند، سپس پادشاه دستور داد تا برای او گوشت خوک و شراب ببرند.
عبدالله از خوردن آن‌ها امتناع ورزید.
پادشاه او را احضار نمود و پرسید: چرا غذا نخوردی؟
عبدالله گفت: در چنین حالتی خوردن آن‌ها برایم اشکالی نداشت، ولی چون می‌دانستم که تو خوشحال می‌شوی از آن نخوردم.
پادشاه گفت: آیا حاضری پیشانی مرا ببوسی تا تو را آزاد کنم؟
عبدالله گفت: همراهانم را نیز آزاد می‌کنی؟
پادشاه قول داد که همراهان او را نیز آزاد می‌کند.
آن‌گاه عبدالله پذیرفت و پیشانی او را بوسه زد. پادشاه نیز به قولش وفا کرد و آن‌ها را آزاد نمود.
هنگامی که عبدالله به مدینه رسید و جریان را برای عُمَر رَضِيَ اللهُ عَنهُ تعریف کرد، عمر رَضِيَ اللهُ عَنهُ گفت: حق عبدالله بر همه‌ی ما است که پیشانی او را بوسه زنیم و قبل از همه من آن را بوسه خواهم زد و برخاست و پیشانی عبدالله را بوسید.
[تفسیر ابن کثیر.٢/٦١٠]
أبوحازم سَلَمَة بن دينار رَحِمَهُ الله :
اینکه من از (توفیق) دعا کردن محروم شوم برایم ترسناک تر است از اینکه از اجابت (شدن دعاهایم) محروم گردم!
لَأَنَا مِنْ أَنْ أمْنَع الدُّعَاء أَخْوَفُ مِنِّي أَنْ أمْنَع الْإِجَابَة!
[ أبو نعيم في الحلية ٣/٢٤١ ]
امام شافعي رَحِمَهُ الله :
(فرد) دانا در مورد آنچه می داند و نمی داند می پرسد تا از آنچه که نسبت به آن علم دارد مطمئن شود و (نهایتا) چیزی را که نمی داند بیاموزد.
و (اما) نادان،از آموختن خشمگین می گردد،و (اگر هم چیزی بداند،به خاطر غرور) از آموختنش به دیگران خودداری می کند.
قال الأصمعي: سمعت الشافعي يقول: «العالم يسأل عما يعلم وعما لا يعلم، فيثبت ما يعلم، ويتعلم ما لا يعلم، والجاهل يغضب من التعلم، ويأنف من التعليم».
تاريخ ابن عساكر (١٥/٢)
